dinsdag 10 juni 2014

Waarom zijn we niet vaker dankbaar? Misschien omdat we niet nederig durven te zijn

Waarom zijn we niet vaker dankbaar? Terwijl bekend is dat het cultiveren van gevoelens van dankbaarheid goed voor je is? Dankbaar voor wat je hebt en voor wat anderen voor je doen. Het verbetert je gezondheid, je slaapt er beter door, je hebt minder last van angststoornissen en depressie, je bent tevredener met je leven en aardiger voor anderen. Ook reageer je minder agressief op provocaties. Zie nog eens dit bericht.

Dat we niet vaker dankbaar zijn, kan er aan liggen dat we in een statusmaatschappij leven. Alom krijgen we signalen dat het er in het leven om gaat om succes te hebben, beroemd te worden en om in de ogen van anderen geslaagd te zijn. En om dat alles te bereiken, moeten we presteren en competentie uitstralen. Zie het onder ogen: we zijn vooral bezig met ons beter voor te doen dan we zijn.

Dat heeft alles te maken met de statusmaatschappij waarin we verzeild zijn geraakt. Reclame en televisie en andere media staan geheel in het teken daarvan. Zoals wij leven, ligt het niet voor de hand en kost het inspanning om gevoelens van dankbaarheid te cultiveren. Het draait om consumptie en dat gaat niet zo goed samen met dankbaarheid.

Er is nu nieuw onderzoek dat meer inzicht geeft in waarom het moeilijk is om dankbaar te zijn. Het blijkt namelijk, uit de studie An Upward Spiral Between Gratitude and Humility (pdf), dat dankbaarheid gevoelens van nederigheid versterkt. En andersom. Nederigheid in de zin van het tegengestelde van arrogantie en verwaandheid. Dus precies dat tegengestelde van je beter voor doen dan je echt bent. En wie durft er, in een maatschappij als de onze, voor te kiezen om nederig te zijn?

De onderzoekers, onder wie Sonja Lyubomirsky, de auteur van het boek The How of Happiness (vertaald als De Maakbaarheid van het Geluk), wekten bij een deel van hun proefpersonen gevoelens van dankbaarheid op door hen te vragen een brief te schrijven aan iemand die aardig voor hen was geweest en daarin hun dankbaarheid te betuigen. De proefpersonen die dat gedaan hadden waren daarna nederiger dan degenen die een andere taak hadden uitgevoerd. (Ze beschreven wat ze de vorige twee uur gedaan hadden.)

Hoe maakt dankbaarheid je nederiger? De onderzoekers maken aannemelijk dat dat komt doordat dankbaarheid er voor zorgt dat je minder met jezelf bezig bent. Je raakt er door minder op jezelf gefocust. En meer op anderen.

Die mate van nederigheid werd vastgesteld door de proefpersonen de vraag "Stel dat iemand boos op je is. Waardoor zou dat gekomen zijn? Hoe voel je je over deze situatie?" te laten beantwoorden. De geschreven antwoorden werden beoordeeld op hoe arrogant of hoe nederig de persoon was. (Door beoordelaars die niet bij het onderzoek waren betrokken.)

Het bleek dus dat door de onderzoekers opgewekte gevoelens van dankbaarheid leidden tot gevoelens van nederigheid. Maar bovendien bleek dat mensen die zich sowieso al nederiger voelen, ook gemakkelijker neigen tot gevoelens van dankbaarheid. Dezelfde mensen hadden ook positievere gevoelens bij het schrijven van die "dankbaarheidsbrief".

Tenslotte deden de onderzoek ook een dagboekonderzoek. Ze lieten studenten veertien dagen lang een dagboek bijhouden, waarbij ze aan het eind van elke dag vragenlijstjes invulden over hoe dankbaar en nederig ze zich gevoeld hadden. En het blijkt dan dat dankbaarheid en nederigheid elkaar wederzijds versterken. (Update. Die vragenlijstjes? Bij dankbaarheid ging het om uitspraken als "Ik voel dankbaarheid tegenover een heel scala aan mensen", waarvan je moest aangeven in hoeverre je het er mee eens of oneens bent. En bij nederigheid ging het om uitspraken als "Over het geheel genomen voel ik me niet beter of minder dan de gemiddelde persoon" en "Ik vind dat ik weinig zwakheden heb", waarbij de tweede staat voor een lage mate van nederigheid oftewel voor arrogantie.)

We kunnen onszelf dus beter gaan voelen door vaker dankbaar te zijn. En geef toe: er is vaak genoeg waar voor je dankbaar kunt zijn. Vaker dan je denkt als je daar niet bij stilstaat. Sta er dus vaker bij stil. En besef dat je een beetje nederig voelen zo slecht nog niet is. Ondanks dat nederigheid in onze statuscultuur niet vanzelfsprekend is.

Als we nou eens met zijn allen nederig durfden te zijn? Dat dat gepaard zou gaan met een hele maatschappijverandering, ja, dat spreekt voor zich.

2 opmerkingen:

Anoniem zei

http://www.youtube.com/watch?v=xVxYBBqJeW8
Zelfs met het elektronische bord voor de kop van de gemiddelde denker in goede doen zie je dingen over het hoofd lijkt het. Ayn Rand en 'Greed is Good' dicteren nog steeds onze gedragingen. Hoe door en door de geesten verziekt worden door dit gedachtegoed van nietsontziende plutocraten, kleptocraten en geloofsaanhangers van ideologische dan wel religieuze signatuur is in het afgelopen decennium meer dan duidelijk geworden.

En nederigheid leren helpt daar verandering in te brengen? Wat zeg je nou? Of liever wat moet ik hier nu mee, wanneer de verzorgingsstaat wordt afgebroken en de gevolgen nu nog slechts het hardst merkbaar zijn aan de onderkant. (Alles heeft een onderkant en zelfs wanneer het onder druk gaat schuiven zorgt de bovenkant wel voor haar eigen zachte landing).

Of daarmee de samenleving veiliger wordt is dan eigenlijk al lang geen vraag meer voor wie geleerd heeft waar de klappen stelselmatig vallen en welke groepen er uit de wind worden gehouden, zijn er weinig opties maar het betonen van nederigheid zullen ze concluderen, is eenvoudig geen optie. Het verklaart nota bene de onvrede die mensen doet besluiten massaal op populistische partijen te stemmen en de journalistieke trend de onvrede een stem te geven in talk radioprogramma;s als standpunt.nl. Ons narcisme is dat ingegeven door een gebrek aan nederigheid of is hebzucht de norm. Ik denk het laatste. Wij zijn Corrupt door de schulden die we maken. Beloften die moeten worden ingelost en schulden die moeten worden afgelost. Een kind begrijpt het. De subsidie op arrogantie is alomtegenwoordig en wijst ons de weg. Het kind van de rekening komt ons later de oren wassen. Zorg dat je op tijd in een compound woont want zwaarder straffen dat waren ze gewend.
Segregatie, gentrificatie, witte en zwarte scholen, en hulpverlening of financiële dienstverlening aan schuldenmakers werken dit alleen maar in hand.
De politieke elite zit met de handen in het haar als de top van een gebailde ABN AMRO (Zalm con suis) pleit voor 20% meer loon. De rijkste 1% waar ze deel van uit maken wel te verstaan.

Kortom, nederigheid helpt niet. Het aan banden leggen door scherpe regelgeving van het maken van schulden (hypotheken van journalisten) en voorkomen van perverse prikkels tot zelfverrijking (subsidies op subsidie), laten wij daar beginnen met ons empathisch vermogen als dit betoog een pleit was voor het Darwinisme en niet voor het principe van survival of the fittest.

Ik maar een gewone boerenlul maar toch... Het klonk alsof het betoog uit de mond kwam van een bedeesde ouwe lul met een goed pensioen die besloot dat hij het geluk had dat hij over vermogens beschikte waarmee hij het tot hoogleraar met een leuk salaris kon schoppen waar hij goed van kan leven en dat hij zich daar wat schuldig over voelt en dat hij toch een stukkie wil schrijven.
Dat kan ik het nog best verkeerd zien. Maar ik ben niet te arrogant om het niet te zeggen. En vaak steek ik wat op van jouw blogposts.

Anoniem zei

Intelectueltule incontininentie dan helpen luiers niet. De babyboomers caturiseren zichzelf alsof ze nooit anders gedaan hebben. Gezeik als hobby.