donderdag 2 oktober 2014

Duitse televisie legt kijkers uit wat er niet deugt aan het huishoudboekjesdenken van de Schwäbische Hausfrau (lees: Merkel)

De schwäbische Hausfrau, die altijd goed oplet of het huishoudboekje nog wel kloppend is. Zij staat in Duitsland symbool voor de overheid die van mening is dat het streven naar begrotingsevenwicht bij uitstek het goede economische beleid is. Het beleid dus van de huidige regering Merkel/Schäuble. De foto is afkomstig uit een aflevering van het programma plusminus, die gisteravond door de zender ARD werd uitgezonden. Je kunt de uitzending vanaf vandaag nog een maand bekijken. Zie Die Denkfehler der Schuldenbremse en bekijk de video.

In Nederland hebben we zoals bekend ook te lijden onder een regering (en oppositie!) die de logica van het huishoudboekje aanhangt. Politici buitelen over elkaar heen in het belijden van het adagium dat er niet meer geld mag worden uitgegeven dan er binnenkomt. Alleen als je "voorzichtig begroten" voorstaat, heb je kans om in Haagse kringen serieus genomen te worden.

Maar het is al een lang bekend macro-economisch inzicht dat het verkeerd uitpakt als je de logica van het huishoudboekje toepast op het opstellen van de overheidsbegroting. Dat komt omdat je als overheid niet een huishouden bestiert, maar een gehele economie. Een kringloop dus, met aanbieders en vragers. En het is niet alleen een taak van de overheid om de aanbodkant goed te laten werken, maar ook om als dat nodig is, de vraag op peil te houden.

Dat laatste is het geval als de gehele private sector bezig is zijn schulden terug te brengen. Er kan dan een fatale neerwaartse spiraal ontstaan, waarin vraag en aanbod negatief op elkaar blijven reageren. Er wordt wel veel gespaard, maar niemand wil dat geld gebruiken om er mee te gaan investeren. Want wie zou de producten willen kopen? Zie mijn eerdere berichten over de bezuinigingszeepbel, zoals Bezuinigers gevangen in de beeldspraak van de broekriem - Robert Shiller en Over de broekriem en het huishoudboekje - Nog eens over de gevaren van beeldspraak in het publieke domein.

Een toestand dus van extreem lage rentes, lage inflatie of zelfs deflatie en hoge werkloosheid. Een stagnerende economie. Met veel menselijk lijden. Precies de toestand die we nu in Europa waarnemen.

Die alleen is te bestrijden door als overheid te gaan investeren. Wat er uit kan bestaan dat je investeringen die je in de toekomst toch moet doen, naar voren haalt. De logica is niet moeilijk te begrijpen. Maar daarvoor is wel nodig dat je je even losmaakt van de morele reflex van zuinigheid en niet meer willen uitgeven dan er binnenkomt. De morele lading van de beeldspraak van het huishoudboekje is fataal als je hem als politicus die macro-economisch moet denken, niet van je afschudt. Update. Ook is natuurlijk nodig dat je in staat bent tot zelfstandig denken en je dus niet klakkeloos aansluit bij de kring van de very serious people, die zo graag uitstralen dat ze "hun verantwoordelijkheid nemen" en het bij het verkeerde eind hebben.

Dat alles wordt helder en aanschouwelijk uitgelegd in die prachtige uitzending van de ARD. Kijken dus.

En wat zou het mooi zijn als de Nederlandse publieke omroep op het idee zou komen om die aflevering op te kopen en ondertiteld op prime time uit te zenden. Om daarmee de slaafse en onkritische houding ten opzichte van het huidige regeringsbeleid eindelijk eens te laten varen. Als het in Duitsland kan....

Geen opmerkingen: