maandag 15 februari 2016

Wat maakt het uit waar je je partner hebt ontmoet? Over gezinnen en sociale netwerken

Het CBS geeft een mooi diagram van hoe of waar mensen de partner hebben ontmoet met wie zij nu maximaal vijf jaar samenwonen.


We zien dat uitgaan/vakantie/recreatie de omvangrijkste categorie is waar mensen hun partner hebben ontmoet. Dat lijkt er op te wijzen dat we onze partner meestal niet in ons eigen bestaande en lokale sociale netwerk vinden. En dat zal vaak ook het geval zijn bij de categorieën school/opleiding, internet en werk. Grof opgeteld komen zo'n driekwart van de partners "van buiten".

Het overige kwart komt misschien overwegend van dichtbij: via familie, vereniging en via vrienden/kennissen/ buren.

Wat maakt het uit waar je je partner hebt gevonden? Daarover schreef Elizabeth Bott in 1957 haar boek Family and Social Network. Dat boek wordt wel gezien als het begin van de sociale netwerktheorie in de sociologie. Het is nu nagenoeg vergeten, maar dat is niet terecht. Want het geeft een mooi, zij het schetsmatig, beeld van de grote verandering die zich zo ongeveer vanaf de jaren 50 van de vorige eeuw heeft voorgedaan in, zeg maar, de sociale inbedding van het gezin. Of anders gezegd, in de ontwikkeling van het sociale isolement van het gezin in de tweede helft van de vorige eeuw.

Want Bott beschrijft in dat boek een patroon dat toen nog veel meer gewoon was dan nu. Man en vrouw deelden al een sociaal netwerk op het moment dat ze elkaar "vonden" en een gezin stichtten. Ze kenden elkaar dus ook al langer, vaak omdat ze in hetzelfde dorp of buurt woonden. Dat al voor het huwelijk delen van het sociale netwerk betekent, in de woorden van Bott, dat:
the marriage will be superimposed on these pre-existing relationships, and both spouses will continue to be drawn into activities with people outside their own elementary family (family of procreation). Each wil get some emotional satisfaction from these external relationships and will be likely to demand correspondingly less of the spouse.
De echtelijke relatie dus als een toevoeging aan het bestaande door beiden gedeelde sociale netwerk.

Dat bestaande gedeelde sociale netwerk ontbreekt als de partner "van buiten" komt:
If husband and wife come to marriage with such loose-knit networks or if conditions are such that their networks become loose-knit after marriage, they must seek in each other some of the emotional satsifaction and help with familial tasks that couples in close-knit networks can get from outsiders. Joint organization becomes more necessary for the succes of the family as an enterprise.
Daarmee is in een notendop de transitie verwoord van het sociaal geïntegreerde gezin naar het sociaal geïsoleerde gezin.

We kennen de gevolgen van die transitie. Partners zijn voor hun sociale behoeften sterker op elkaar aangewezen dan goed lijkt te zijn. Wat een verklaring zou kunnen zijn voor  de toename van echtscheidingen vanaf zo ongeveer eind jaren zestig. Update. En een verklaring voor het verschijnsel van het alles-of-niets huwelijk: The All-or-Nothing Marriage.

En kinderen groeien minder op in een sociaal netwerk rondom het gezin. Wat ongunstig is voor hun sociaal-emotionele en morele ontwikkeling. Wat weer een verklaring is voor de toegenomen jeugdproblematiek en de toename van overheidsbemoeienis met de jeugdzorg.

En het verklaart waarom jonge ouders tegenwoordig zo veel energie moeten steken in het opbouwen van een sociaal netwerk.

Geen opmerkingen: