donderdag 23 januari 2014

Zullen politici (en kiezers) ooit het verschil begrijpen tussen de overheidsbegroting en het huishoudboekje?

William Janeway wees er op dat wat het vak economie betreft de huidige economische problemen zijn opgelost. We zitten in een toestand van de spaarparadox, waardoor de economie stagneert door een tekortschietende vraag. De economie is een kringloop en als de vraag uitvalt, dan valt die kringloop stil. Met hoge werkloosheid als gevolg. Dit valt op te lossen door als overheid een Keynesiaans stimuleringsbeleid te gaan voeren. Haal investeringen die in de toekomst toch gedaan moeten worden naar voren. En leen het geld, want dat klotst tegen de plinten op en dus is de rente laag.

Dat overheden dat toch niet doen, komt, denkt Janeway, doordat politici teveel de overheidsbegroting gelijk stellen aan het huishoudboekje. De begroting moet kloppen, dus moet er even veel binnenkomen als er uitgegeven wordt. Het geld is er niet, zeggen ze. Dat spoort dus niet met wat economisch verstandig is. Maar of de politici begrijpen dat niet of ze begrijpen het eigenlijk wel, maar vrezen het niet aan de kiezers te kunnen uitleggen. En dus volharden ze in een slecht economisch beleid, met ernstige negatieve economische en sociale gevolgen. Dat dit een tragische toestand is, dat springt nogal in het oog.

Die tragiek werd gisteren ook goed duidelijk in dit blogbericht van Paul Krugman. Het publiek, zegt hij, begrijpt de macro-economie niet, waardoor slogans als "Amerikaanse gezinnen moeten de broekriem aanhalen, dus moet de overheid dat ook doen" het nog steeds goed doen. En hij haalt een Amerikaanse opiniepeiling uit 1936 aan die liet zien dat 65 procent van de bevolking het er mee eens was dat de regering de overheidsbegroting kloppend moest maken. De nieuwe president, Franklin D. Roosevelt, volgde die opinie en draaide de stimulering terug, waardoor de economie rampzalig terugviel in de recessie.

Het schijnt niet anders te kunnen, ga je denken. Dat denkt de Duitse commentator Mark Schieritz vandaag ook. De ervaringswereld van mensen gaat, zo zegt hij, niet uit boven de economie van het huishoudboekje. Dat de zaken anders komen te liggen als het over een hele economie gaat, dat begrijpt niemand. Met een pleidooi voor hogere staatsschulden om de crisis te bestrijden kun je in een talkshow niet scoren.

Janeway denkt dat dit alleen opgelost kan worden door als politicus met een grote politieke missie te komen, zoals het aanpakken van de klimaatverandering, die het opvoeren van de uitgaven om andere redenen rechtvaardigt dan dat de vraag moet worden gestimuleerd. Schieritz ziet een andere oplossing, namelijk dat politici met de mond blijven belijden dat er bezuinigd moet worden, maar voor het overige "stil en heimelijk toch meer geld uitgeven". Net zo als de regering-Merkel een restrictief beleid van de Europese Centrale Bank voorstaat, maar ondertussen Draghi zijn gang laat gaan om de euro te redden.

Het is tragisch en frustrerend dat het zo moet. Maar, aldus Schieritz, "Wichtig ist was hinten rauskomt". Belangrijker dan de woorden zijn uiteindelijk de daden. Maar hopen dat hij gelijk heeft.

Geen opmerkingen: