dinsdag 18 februari 2014

Bewoners van rijkere landen zijn tevredener met hun leven, maar ervaren hun leven als minder zinvol. En over religie

Shigehiro Oishi en Ed Diener gingen in de studie Residents of Poor Nations Have a Greater Sense of Meaning in Life Than Residents of Wealthy Nations (betaalpoort) niet alleen na of bewoners van rijkere landen tevredener zijn met hun leven, maar ook of ze meer hun leven als zinvol ervaren. Dat eerste bleek wel te kloppen, maar het tweede niet.

Sterker, het was juist omgekeerd: bewoners van armere landen ervaren hun leven als zinvoller. Preciezer gezegd, ze antwoorden de vraag "Voelt u dat uw leven een belangrijk doel of betekenis heeft?" meer bevestigend dan bewoners van rijkere landen. Als je naar de scatterplot in het artikel kijkt, dan zie je bijvoorbeeld dat bewoners van arme landen als Ethiopië en Sierra Leone veel meer vinden dat hun leven zinvol is dan bewoners van rijke landen als Frankrijk, Spanje, Japan en Hong Kong.

Waar kan dat aan liggen? De onderzoekers wijzen op eerder onderzoek dat uitwijst dat tevredenheid met het leven vooral bepaald wordt door de beschikking over de zaken die gemak verschaffen, zoals elektriciteit, telefoon, televisie en computers. Zaken die in armere landen minder aanwezig zijn.

Maar waar zou dan de ervaring van een zinvol leven van afhangen? De onderzoekers kijken vooral naar de rol van religie. En het blijkt te kloppen dat bewoners van armere landen religieuzer zijn en dat religie samengaat met het meer ervaren van een doel in het leven. Maar dan gaat het om de samenhang tussen gemiddeldes. Als je naar het wel of niet religieus zijn van individuen kijkt, dan blijkt dat de rijkdom van een land het leven minder zinvol maakt, onafhankelijk van religie. Dat wil zeggen dat het niet alleen het minder religieus zijn is dat maakt dat bewoners van rijkere landen minder een doel in het leven ervaren.

Waar kan het nog meer aan liggen? Waar de onderzoekers iets over kunnen zeggen, zijn onderwijs, aantal kinderen en de mate van individualisme. En inderdaad: hoe hoger het opleidingsniveau, hoe minder kinderen en hoe individualistischer, hoe minder het leven als zinvol ervaren wordt.

Wat hiervan te denken? We weten dat het gevoel een zinvol leven te leiden voor je gezondheidstoestand gunstiger is dan de tevredenheid met je leven. Zie nog eens het bericht Je gelukkig voelen is prima, maar een zinvol leven leiden is beter, dat in die richting lijkt te wijzen. Er is dus "iets" in die armere landen dat zorgt voor een meer zinvol leven en in dat opzicht gezondheidsbevorderend is. Uiteraard wordt dat teniet gedaan door een veelheid van gezondheidsverslechterende factoren: armoede op zich, slechtere hygiëne, woonomstandigheden, minder medische voorzieningen en wat niet al. En dat rijkere landen dat "iets" minder hebben, betekent dus dat de betere medische voorzieningen in die landen daar voor althans voor een deel compenseren.

Wat dat "iets" is, zou kunnen samenhangen met die geringere mate van individualisme. Mensen zijn er meer op elkaar aangewezen en dat geeft meer gevoelens van onderlinge betrokkenheid en voor anderen iets te kunnen betekenen.

En we weten dat zo een sociale omgeving gezondheidsbevorderend is. Zie nog eens Gezondheid en sociale omgeving (2): sociale steun ontvangen, waarnemen en geven. Daarmee komt overeen wat de onderzoekers ook vaststellen, namelijk dat het zelfmoordcijfer in rijkere landen hoger ligt dan in armere landen. En dat die samenhang deels verklaard wordt doordat bewoners van die rijkere landen minder een doel in het leven ervaren. Als je geen doel in het leven hebt, dan krijg je eerder zelfmoordgedachten. Dat "iets" is dus die sociale omgeving van grotere onderlinge betrokkenheid en gemeenschapsgevoel. En dat staat tegenover de grotere kans op eenzaamheid en statuscompetitie in de rijkere landen.

Tot slot nog even over de rol van religie. Die is kennelijk belangrijk. En dat zal er mee te maken hebben dat religie het gemakkelijker maakt om een doel in het leven te hebben. Dat doel wordt je als het ware van buiten of van boven af automatisch aangereikt. Als je niet religieus bent, dan moet je op eigen kracht je leven zin geven, zeker in een individualistische samenleving. De uitdaging is dan om zelf te bepalen wat het doel en de zin van het leven zouden kunnen zijn. En veel mensen kunnen die uitdaging heel goed aan.

Maar sommige gelovigen denken daar anders over. Neem de Amerikaanse republikeinse Senator  Mike Fair, die denkt dat jonge mensen niet tegelijk in evolutie kunnen geloven en een doel in het leven kunnen hebben. Als je niet in God gelooft, dan zou het leven zinloos zijn. Daarom vindt hij dat creationisme en intelligent design op scholen onderwezen moeten worden.

Geen opmerkingen: