donderdag 19 maart 2015

Niet alleen scholieren moeten weer macro-economie leren. Ook Jeroen Dijsselbloem heeft heel wat bij te leren

De grootste les die we van de financiële crisis moeten leren is dat de wereld geregeerd wordt door ideeën en vaak door foute ideeën. Natuurlijk denk je dan meteen aan dit beroemde citaat van John Maynard Keynes:
The ideas of economists and political philosophers, both when they are right and when they are wrong, are more powerful than is commonly understood. Indeed the world is ruled by little else. Practical men, who believe themselves to be quite exempt from any intellectual influence, are usually the slaves of some defunct economist. Madmen in authority, who hear voices in the air, are distilling their frenzy from some academic scribbler of a few years back. I am sure that the power of vested interests is vastly exaggerated compared with the gradual encroachment of ideas.
Want precies dat maken we nu in Europa mee: dat er dwazen aan de macht zijn die in de ban zijn van foute ideeën. Denk nog even terug aan In het Europese economische beleid is nog steeds een sekte aan de macht.

Een berichtje in de Volkskrant van vanochtend is de aanleiding om daar nog even bij stil te staan. Dat bericht is er aan gewijd dat Arnold Heertje zijn studieboeken De kern van de economie, deel I en II opnieuw op de markt brengt. In de nieuwe versie is extra veel aandacht voor macro-economie en monetaire economie en dat is opvallend, want scholieren worden nu al jaren lang bestookt met louter micro-economie.

Dat is niet een onbeduidend probleempje op onderwijsgebied. Dat de rol van het geld en de macro-economie in het onderwijs werd verwaarloosd, staat voor het heersen van foute ideeën, deels in het vak economie, maar vooral in de economische politiek. En de kern van die foute ideeën valt kort samen te vatten als de misvatting dat je voor het voeren van goed economisch beleid voldoende hebt aan micro-economische inzichten. Dus aan inzichten over de voorwaarden waaronder het marktmechanisme zijn goede werk kan doen. Als dat mechanisme maar zo weinig mogelijk gehinderd en belemmerd wordt, dan zou de economie als vanzelf een gunstig evenwicht bereiken. Met hoge welvaart en snelle economische groei.

Vandaar dat al die dwazen die aan de macht zijn niets anders weten te bedenken dat als er maar genoeg wordt "hervormd" dat dan alles op zijn pootjes terecht komt. Als prijzen zich maar snel kunnen aanpassen, inclusief de lonen, dan zal de economie gaan bloeien. Dus de macht van de vakbonden inperken, ontslagrecht versoepelen, flexibiliseren, privatiseren, kleinere overheid en lagere belastingen. Dat is wat de micro-economie te bieden heeft en wat onze scholieren nu al lang alleen maar te horen krijgen. En waar de goegemeente in media en politiek onvoorwaardelijk in is gaan geloven.

Maar het zijn foute ideeën, omdat ze op zichzelf genomen geheel voorbijgaan aan de fout dat wat op het microniveau klopt, niet hoeft te gelden op het macroniveau. Anders gezegd, het marktmechanisme kan, ook als micro-economisch alles in orde is, leiden tot crises en slechte evenwichtsuitkomsten. En zulk een toestand van economische stagnatie maken we nu in Europa mee.

Daarop krijg je alleen maar zicht door ook de rol van het geld te bestuderen. En beseft dat de spaarparadox kan optreden, omdat de economie een kringloop is. Als alle private partijen gaan besparen omdat ze teveel schulden hebben gemaakt, dan gaan de inkomens achteruit omdat die afhankelijk zijn van bestedingen van anderen.

Dan kun je in een langdurige toestand van stagnatie terecht komen, met hoge werkloosheid en armoede tot gevolg. De overheid moet dan op grond van macro-economische inzichten overgaan tot investeren en stimulering van de economie. Hervormingsbeleid kan gewenst zijn voor de langere termijn, maar heeft op korte termijn juist averechtse effecten. En bezuinigen op de overheidsuitgaven is dan al helemaal een verkeerd beleid.

Heertje heeft dus groot gelijk dat er veel te weinig aandacht is geweest voor de rol van geld en voor de macro-economie. Het zou daarom goed zijn om De kern van de economie, deel I en II ook aan te bieden aan bijvoorbeeld onze minister van Financiën, Jeroen Dijsselbloem. Net als die scholieren heeft hij nog heel wat bij te leren.

Geen opmerkingen: